maandag 27 april 2015

Territoriumgevechten


Trouwe lezers van dit blog horen het niet voor het eerst van mij: Limburg is nagenoeg 'verzadigd' met bevers. Rondom de Maas en de Maasplassen zijn alle beschikbare territoria ingenomen. Op de meeste plekken zitten hele families van vier tot zeven of acht bevers per vestiging. Op de minder mooie locaties zit soms een solitaire bever, te wachten op een partner die de plek geschikt genoeg vindt om er te blijven en een relatie aan te gaan. 


Zo is er vlakbij de jachthaven in Stevensweert al jarenlang een oever bezet door een bever. Ik zag hem een keer, een zwarte. 
Ik meende dat het er slechts 1 was, totdat ik op een opname van de infraroodcamera van deze mais stelende bever ineens 2 bevers zag. De plek is niet ideaal, veel te weinig voedsel in de directe omgeving en mais is er niet altijd. Die 2 hebben daar enkele oeverholen en twee slordige burchtjes. 




In de afgelopen winter bouwden deze bevers op minder dan 1 km noordwaarts een flinke beverburcht, op een veel betere plek. Dat leek me heel verstandig, want daar is tenminste voedsel voor een eventueel nageslacht.

Maar toen ik er een paar weken geleden voor het eerst op een avond met de kano was zag ik twee bruine adulte bevers. Dus niet die zwarte bever uit de jachthaven. Vreemd, die twee locaties liggen veel te dicht bij elkaar dacht ik. Bij de jachthaven zag ik inderdaad nog steeds sporen van bewoning bij het hol. Er was dus sprake van 2 vestigingen dicht bij elkaar. Als dat maar goed gaat, dacht ik nog.

En ja hoor. Enige tijd later hoorde ik van de boswachter dat er een bever lag dood te gaan onder een bosje in deze buurt. Ik had pas nog de twee bruine nieuwelingen in goede gezondheid gezien en mijn vermoeden, dat het hier misschien om de zwarte bever zou gaan, bleek juist. 
Hij had hele diepe, zwaar geïnfecteerde wonden op zijn lichaam. Het gevolg van een territoriumgevecht, de strijd om de beste plekken om voor nageslacht te kunnen zorgen. 

In een gevecht met een andere bever heeft hij het onderspit gedolven en dat was geen leuk einde voor de zwarte bever. De boswachter heeft hem naar een betere wereld geholpen. De enig juiste oplossing, want het dier lag waarschijnlijk al dagen te lijden. De zwarte bever had beter meteen op de beste plek kunnen gaan wonen, die was toen nog vrij, maar hij koos voor de minder goede locatie bij de jachthaven.

Daar zit nu waarschijnlijk nog 1 bever, de overgebleven partner. Bij het hol zie ik nog steeds activiteit. Ben benieuwd of deze bever hier blijft en ooit een nieuwe partner krijgt. 
Ik zou het niet doen, ik zou een betere plek zoeken. 

Daarvoor moeten bevers de kleinere beken op, waar ze vaak ook niet welkom zijn. Daar klagen boeren en waterschappers over hun dammenbouw en vraatzucht. 
Als ik bever was, dan zwom ik de grote rivieren op, verder noordwaarts of westwaarts. Tot in Utrecht, Gelderland, Overijssel, Friesland of wat dan ook..... Daar is nog plek.


donderdag 23 april 2015

Bevers spotten met wisselend succes

Met een camera van EMS-filmproducties in de kano ben ik de laatste weken druk bezig om bevers te filmen voor de bioscoopfilm: 'Holland, Natuur in de Delta'. Dat gaat met wisselend succes. Een paar avonden lieten ze zich vroeg op de avond prachtig zien in het zonlicht. 


Gisteravond was het knudde. Toen ik na een half uur kanoën op de plek aankwam waar ik eerder zo'n succes had, spatten de golven over de kano heen. Er stond een sterke, koude wind. Zo klotsend op de golven kan ik niet stabiel filmen, dus ik besloot naar een andere locatie te gaan. Ook daar was eigenlijk te veel wind. Nog vervelender vond ik de luidruchtige Poolse hengelaars. Gelukkig hadden ze wel hun troep meegenomen zag ik vanmorgen vroeg. Nu zaten er weer andere onvriendelijke Polen. Ze vonden dat ik niet langs de oever mag kanoën en gooiden bijna hun vishaken in mijn kano. Ook stookten ze een vuurtje. 


Slechts één bever, een subadult, liet zich twee keer zwemmend aan me zien. Hij kroop helaas niet op de oever en er viel weinig spectaculairs te filmen. Ach ja, soms zit het tegen. 

Gelukkig hing er wel een prachtige ochtendnevel over het water, de koekoek, de grote bonte specht en de nachtegaal lieten zich horen en de ijsvogels flitsten als blauwe schichten langs mijn kano.

zaterdag 18 april 2015

Avonden aan de waterkant

Mijn boek' Avonden aan de waterkant' uit 2012 is nog steeds actueel en zit boordevol informatie over bevers. Afgeprijsd, dat wel en nog te koop via Bolcom. Inspirerend, meldt de recensent.



zaterdag 11 april 2015

Bevers en Programma Stroomlijn

Rijkswaterstaat is bezig met de uitvoering van het programma Stroomlijn. Dit moet Nederland beschermen tegen al te hoge waterstanden in de rivieren. (Zie de uitleg van RWS onder dit bericht en link voor filmpje) De werkzaamheden van RWS hebben ook invloed op het leefgebied van de bever (en andere flora en fauna). Hele stukken rivierbos dreigen het loodje te leggen. Om te voorkomen dat belangrijke (bever)habitat verdwijnt onderzoekt Kurstjens Ecologisch Adviesbureau in mijn regio het traject op waardevolle flora en fauna. 

Samen met Gijs Kurstjens ga ik een dag speuren naar bevergeurmerken, burchten en wissels. Dat gebeurt tot mijn verwondering niet alleen op plekken direct aan de Maas gelegen, maar ook bij kleinere beken. Wat ik niet weet is, dat bijvoorbeeld de Oude Maas bij Aasterberg tijdens hoogwater voor extra afvoer van Maaswater zorgt. Wij wonen nu 10 jaar in Limburg. De hoogwaterperioden van 1993 en 1995 hebben we hier niet meegemaakt, maar als ik de praktijkverhalen van Gijs beluister lijkt me de impact nog groter dan ik destijds via krant en tv meekreeg. De alternatieve afvoer via de Oude Maas sleurde de brug bij Ohé en Laak kapot, nooit geweten. 

We lopen langs de beek en onderzoeken ook nog een ander deel in het stroomgebied. Daar is het nu helemaal droog, maar bij extreem hoge waterstanden komt het water hier langs, zegt Gijs. Mogelijk zit hier een dassenburcht, ook die verdient bescherming. We vinden wel een paar vossenholen en reeënsporen. Om aan de andere kant van de beek te komen moeten we kilometers lopen, daar hebben we geen zin in. Een alternatieve brug biedt uitkomst. Door de beveractiviteit ter plekke ligt er een boom half in het water, de dikke takken bereiken de overkant. 

 

We balanceren er overheen en bereiken droog de andere oever. Gijs let ook op andere waardevolle zaken, zoals nesten van buizerds.



Bij Maasbracht stroomt de Oude Maas weer in de Maas. Op het traject liggen drie beverlocaties. Als RWS hier alle begroeiing weghaalt blijft er niets te vreten over. Gijs kan er voor zorgen dat per locatie minimaal 800 meter begroeiing overblijft. Toch vrees ik dat het Nederlandse rivierenlandschap een rigoureuze  gedaanteverwisseling zal ondergaan. Ik vraag me af: is dat het waard? Hoe groot is de kans dat er weer extreem hoog water komt? Niet groot, maar ik snap ook wel dat RWS risico's wenst uit te sluiten. Het is helaas kiezen tussen twee kwaden.

 

We bezoeken nog diverse andere locaties. Gijs is hier jarenlang niet geweest en ervaart opgetogen de enorme natuurontwikkeling in het gebied bij Stevol, de Schroevendaalse Plas, de Dilkensplas enzovoort. Als het aan RWS ligt wordt het hier helemaal kaal, blijvend kaal!

Ik hou m'n hart vast.... 

 

Hieronder: berichten van Rijkswaterstaat: 

http://www.rijkswaterstaat.nl/water/veiligheid/bescherming_tegen_het_water/veiligheidsmaatregelen/stroomlijn/index.aspx

Programma Stroomlijn 

Door grote weersveranderingen neemt de hoeveelheid water in de Nederlandse rivieren toe. Bij hoogwater, als het water ook door de uiterwaarden stroomt, kan begroeiing de doorstroming van het water belemmeren. Er blijft bijvoorbeeld drijvend vuil hangen in de struiken. Hierdoor kan het water niet goed doorstromen. Goed beheer en onderhoud van de begroeiing in de uiterwaarden is daarom erg belangrijk.

Wat gaat Rijkswaterstaat daar aan doen?

Door goed te onderzoeken hoe het water bij hoogwater door de uiterwaarden stroomt, bepalen we voor elke uiterwaard welke ingreep in de begroeiing het grootste effect heeft op de waterstand. Samen met eigenaren en beheerders van de uiterwaarden voeren we verschillende soorten ingrepen uit, op plekken waar het water bij hoogwater het hardste stroomt (de zogenoemde stroombaan):
We verwijderen bomen en struiken uit de stroombaan.
In dichtbegroeide rietlanden verwijderen we wilgen. Dit zorgt voor een betere doorstroming.
Ook maatwerk is mogelijk, zoals het weghalen van enkel de lage begroeiing uit een bos of het verwijderen van de onderste takken van bomen. Waardevolle heggen en monumentale bomen blijven behouden. Ook houden we rekening met beschermde dier- en plantensoorten.
Zo werkt Rijkswaterstaat doorlopend aan een veilig rivierengebied waarin ook de natuur de ruimte krijgt.
 


dinsdag 7 april 2015

Bevers filmen voor 'Holland-Natuur in de Delta'


Na het grote succes van de bioscoopfilm 'De Nieuwe Wildernis' is filmmaatschappij EMS nu bezig met de natuurfilm: 'Holland-Natuur in de Delta'.

In deze film staan vijf dieren centraal: De vlinder pimpernelblauwtje, de stekelbaars, de zeearend, de haas en....je voelt het al: de bever. 

Via dit blog en mijn films op YouTube is de uitvoerend producer van EMS-films bij mij terechtgekomen. Ik mag meehelpen met bevers filmen, omdat ik volgens hen: 'een van de weinigen ben die bevers bij daglicht voor de lens krijgt'. Ik heb een camera te leen die in bioscoopformaat filmt en ben daar al een paar weken mee aan het oefenen. Ik stond al diverse keren (vergeefs) aan de waterkant voor mooie bevershots. Het weer werkte ook niet echt mee. 

 
Gisteravond was het eindelijk zover dat ik er met de kano op uit kon trekken. Na vijf kwartier wachten was het al bijna te donker toen om 20.15 uur een bever zijn kop boven water stak. Toch heb ik nog wat shots kunnen maken. De camera ziet meer in de schemering dan mijn eigen ogen.  Bij het terugkijken van de beelden op de computer ontdekte ik dat de bever op deze foto een vrouwtje is, ik zag een tepel. Daarmee ontkracht ik mijn eigen bewering op mijn laatste dvd, waar ik zeg dat buiten de zoogperiode aan de buitenkant niet is te zien of het om een mannetjes- of vrouwtjesbever gaat. Deze keer zag ik het wel.


Vanmorgen zat ik bij het ochtendgloren in de vrieskou al weer in de kano, het ijs was op de randen vastgevroren. Een enorme dichte mist hing boven het water. Ik moest de bever zoeken met mijn oren. Ik zocht bij twee verschillende beverlocaties, maar niks gevonden.

Het wordt steeds langer licht, dus er volgen nog genoeg kansen. De uitvoerend producer vond deze eerste shots al erg mooi. Zelf ben ik nog niet zo tevreden, maar natuurlijk wel blij met een tevreden producer. Op naar betere shots.

'Holland, Natuur in de Delta' komt in september in de bioscoop. In deze film wordt de ontstaansgeschiedenis van de Nederlandse natuur in het rivierenlandschap belicht en de strijd van de mens tegen het water. In recente tijd wordt de natuur niet langer als vijand beschouwd en zoekt de Nederlander naar een manier om haar immense creatieve kracht te benutten en zo het evenwicht te herstellen.